De manier waarop landen oorlog voeren, verandert ingrijpend. Waar in het verleden slagvelden vooral bestonden uit loopgraven, tanks en artillerie, speelt tegenwoordig een steeds groter deel van het conflict zich af in een onzichtbaar domein: het digitale en elektromagnetische spectrum. Communicatie, navigatie, informatie en zelfs fysieke systemen zijn afhankelijk van data en netwerken. Om in dat veranderende landschap effectief te blijven opereren, heeft de Koninklijke Landmacht in september 2025 een nieuwe eenheid opgericht: het 101 CEMA-bataljon.
CEMA staat voor Cyber en Elektromagnetische Activiteiten. Het bataljon is ondergebracht bij het Command & Control Ondersteuningscommando (C2OstCo), onderdeel van het Operationeel Ondersteuningscommando Land. Het vormt daarmee een essentiële schakel in het vermogen van Nederland om niet alleen zijn eigen digitale systemen te beschermen, maar ook actief de vijand te ontregelen.
Waarom een CEMA-bataljon?
De oprichting van 101 CEMA komt voort uit de realiteit dat moderne strijdkrachten steeds afhankelijker worden van digitale technologie. Navigatie via GPS, communicatie via radiosignalen, drones die data uitwisselen, en commandovoering via digitale netwerken: alles draait om informatie. Wie die informatie kan beschermen en manipuleren, heeft een doorslaggevend voordeel.
Daarom zien we wereldwijd dat landen investeren in gespecialiseerde cyber- en elektronische oorlogsvoeringseenheden. Nederland kan hierin niet achterblijven. Het 101 CEMA-bataljon is bedoeld om de Landmacht niet alleen weerbaar te maken, maar ook in staat te stellen een tegenstander actief te hinderen.
Taken en capaciteiten
De kern van het bataljon bestaat uit twee hoofdtaken: beschermen en verstoren.
Beschermen van eigen systemen
Een belangrijke verantwoordelijkheid is het verdedigen van Nederlandse militaire netwerken en apparatuur tegen vijandelijke cyberaanvallen, spionage en afluisterpogingen. Dit gebeurt door:
-
Het monitoren van communicatiekanalen en digitale systemen.
-
Het detecteren van pogingen tot hacken, afluisteren of manipulatie.
-
Het versterken van digitale beveiliging zodat eenheden veilig kunnen opereren, ook in vijandige omgevingen.
-
Het geven van trainingen en advies aan andere onderdelen van de Landmacht om cyberhygiëne en veilig gebruik van technologie te waarborgen.
Verstoren van vijandelijke capaciteiten
Naast verdediging speelt het bataljon ook een actieve, offensieve rol. Denk hierbij aan:
-
Het verstoren van vijandelijke radio- en communicatiesystemen.
-
Het manipuleren of platleggen van digitale infrastructuren.
-
Het beïnvloeden van vijandelijke informatievoorziening om verwarring te zaaien.
-
Het inzetten van elektromagnetische middelen om voertuigen, drones of andere systemen tijdelijk uit te schakelen.
Hiermee kan 101 CEMA een tegenstander ernstig hinderen in zijn besluitvorming en slagkracht, zonder dat daar direct fysiek geweld bij komt kijken.
Integratie van bestaande kennis
Bij de oprichting van het bataljon is niet vanaf nul begonnen. Zo is de 102 Elektronische Oorlogsvoering Compagnie, bekend van de inzet van Fuchs-voertuigen voor het opsporen en verstoren van vijandelijke signalen, opgenomen in 101 CEMA. Hierdoor beschikt het bataljon direct over ervaren specialisten en materieel.
Daarnaast zijn er al nauwe samenwerkingen met kennisinstellingen, industriepartners en internationale bondgenoten. Die netwerken zijn onmisbaar, want technologische ontwikkelingen volgen elkaar razendsnel op. Het bataljon moet continu inspelen op nieuwe dreigingen, variërend van geavanceerde hacktechnieken tot het gebruik van commerciële drones op het slagveld.
Organisatie en groei
Bij de start in 2025 telt het bataljon ongeveer 120 gespecialiseerde functies. Het gaat om een mix van militairen met een technische achtergrond, cyberexperts, analisten en specialisten in elektronische oorlogsvoering. De bedoeling is dat het bataljon de komende jaren doorgroeit naar 400 à 450 medewerkers.
Die uitbreiding is noodzakelijk omdat de reikwijdte van CEMA groot is. Het gaat niet alleen om de bescherming van Nederlandse eenheden in het veld, maar ook om operaties samen met NAVO-partners en deelname aan multinationale missies. Bovendien moeten er teams beschikbaar zijn voor zowel training als daadwerkelijke inzet.
Strategisch belang
De komst van 101 CEMA laat zien dat Nederland de digitale dimensie van oorlogvoering uiterst serieus neemt. In conflictsituaties waartegenstanders proberen elkaars netwerken te saboteren, kan een land zonder sterke cybercapaciteiten al snel buitenspel staan.
Een treffend voorbeeld is het gebruik van elektronische oorlogsvoering in hedendaagse conflicten, waar GPS-signalen worden verstoord, drones worden gehackt en communicatie wordt geblokkeerd. Zonder tegenmaatregelen kan een moderne krijgsmacht blind en doof worden gemaakt.
Met 101 CEMA kan Nederland zich niet alleen verdedigen, maar ook bijdragen aan gezamenlijke NAVO-operaties waarbij cyber- en elektromagnetische middelen steeds belangrijker worden.
Training en samenwerking
Het bataljon beperkt zich niet tot operationele inzet. Een belangrijk onderdeel van de taak is kennisoverdracht. Andere eenheden binnen de Landmacht worden getraind in het herkennen van digitale dreigingen en in het veilig gebruiken van apparatuur.
Daarnaast zoekt het bataljon actief samenwerking met civiele organisaties. Denk aan universiteiten die onderzoek doen naar nieuwe vormen van digitale beveiliging, of bedrijven die innovatieve technologie ontwikkelen. Ook samenwerking met politie en inlichtingendiensten ligt voor de hand, omdat cyberdreigingen vaak niet ophouden bij de grens tussen militair en civiel domein.
De menselijke factor
Hoewel technologie centraal staat, blijft de mens de sleutel tot succes. Het werk binnen CEMA vraagt om een unieke combinatie van vaardigheden: technisch inzicht, analytisch vermogen en militair tactisch besef.
Het werven en behouden van talent is daarom een grote uitdaging. Specialisten in cybersecurity en informatietechnologie zijn ook in het bedrijfsleven zeer gewild. Het 101 CEMA-bataljon moet zich profileren als een plek waar men niet alleen een carrière kan opbouwen, maar ook een directe bijdrage levert aan de veiligheid van Nederland en zijn bondgenoten.
Toekomstperspectief
De verwachting is dat de rol van het 101 CEMA-bataljon in de komende jaren alleen maar groter wordt. Steeds meer militaire systemen worden digitaal aangestuurd en verbonden met netwerken. Kunstmatige intelligentie, autonome drones en satellietcommunicatie zijn slechts enkele voorbeelden van technologieën die afhankelijk zijn van een veilige digitale omgeving.
Waar vroeger de artillerie of luchtmacht de doorslag gaf, kan in toekomstige conflicten het winnen of verliezen afhangen van wie het beste in staat is om digitale en elektromagnetische middelen in te zetten.
Het 101 CEMA-bataljon vormt daarom niet alleen een nieuwe eenheid, maar symboliseert ook een nieuwe manier van denken binnen de Landmacht: oorlog wordt niet langer uitsluitend met wapens gevoerd, maar ook met data, signalen en informatie.
Met de oprichting van het 101 CEMA-bataljon zet de Koninklijke Landmacht een grote stap richting de toekomst. Het bataljon combineert verdediging en aanval in de digitale en elektromagnetische domeinen, waardoor Nederland beter is voorbereid op moderne dreigingen.
Door de integratie van bestaande expertise, een ambitieuze groeiplanning en nauwe samenwerking met civiele en internationale partners, positioneert 101 CEMA zich als een cruciale speler in de hedendaagse oorlogsvoering.
De eenheid laat zien dat veiligheid in de 21e eeuw niet alleen wordt bepaald door tanks en vliegtuigen, maar net zo goed door onzichtbare signalen en digitale informatie. Het 101 CEMA-bataljon is daarmee niet zomaar een nieuwe militaire formatie, maar een fundament onder de verdediging van Nederland in een tijdperk waarin het slagveld zich steeds meer verplaatst naar de digitale wereld.
